عدالت و دادرسی از مهم‌ترین موضوعات و مفاهیم همه ادوار است، لذا پرداختن به این دو مفهوم و موضوع بسیار ضروری می‌باشد، خصوصاً ابعاد آن در متون ادبی ادبیات کلاسیک ایران؛ بر اساس این اصل، سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی و تاریخ بیهقیِ ابوالفضل بیهقی، دو اثر گران‌مایه قرن‌های چهارم و پنجم بسیار حائز اهمیتند و این دو نویسنده به خاطر اهداف خود که تریبت نسل‌ها و آموزش اصول و مبانی فکری فرهنگ عظیم ایرانی در نظر داشته به این موضوعات به وفور به طور مستقیم و غیر مستقیم اشاره کرده و پرداخته‌اند، آنها مفهوم عدالت و دادرسی و آنچه مربوط به آنها می‌باشد را هنرمندانه در قالب حکایات یا سیر تاریخ نگاری خود عنوان کرده‌اند. آنها به بانیان دادرسی یعنی همان قاضیان و حاکمان به چگونگی رفتار و تعامل آنها با اجتماع پرداخته و موضوعات مختلف عدالت و دادرسی را که این مجریان انجام داده‌اند در آثار خود به تفصیل و تلخیص عنوان کرده‌اند. البته پرداختن به این دو مفهوم در این دو اثر شباهت‌هایی به هم دارند مانند یاد کردن از حاکمان و قاضیان دادگر، عدالت را اصل و اساس پایداری حکومت‌ها دانستن، و… و تفاوت‌هایی در شیوه پرداختن به این دو موضوع در این دو اثر نیز وجود دارد که خواجه نظام الملک مستقیماً بخشی را به عنوان «حکایت ملک عادل» ، «انوشیروان و زنجیر عدالت» و… آورده است و به شرح و تفصیل آن پرداخته ولی بیهقی در خلال تاریخ نگاری خود و نمونه‌های مانند آنچه در زمان خود اتفاق افتاده به این دو موضوع پرداخته است.
واژه‌های کلیدی: عدالت، دادرسی، تاریخ بیهقی، سیاستنامه.
مقدمه
در بررسی‌های ادبی قرون چهارم و پنجم هجری قمری آثار دو نویسنده فاخر به نام‌های خواجه ابوالفضل محمد بن حسن بیهقی و خواجه نظام الملک طوسی از منظر نظرمان عبور می‌کند، این دو اثر، تاریخ بیهقی و سیاستنامه نام دارند که با بیانی ادبی به ذکر وقایع تاریخ زمان خود می‌پردازند که این وقایع شامل شرح حال حاکمان و دولت‌ها و … می‌باشد که به طبع سخن گفتن در این باب با مضامین سیاسی و حقوقی و مفاهیم اینچنینی سروکاری مستقیم و ناگریز دارد لذا بررسی این مفاهیم که شاید از مفاهیم و مضامین همه زمان‌ها و در زمان معاصر نیز بسیار قابل توجه باشد. یکی از این مضامین عدالت و دادرسی به معنی وسیع خود است که در متون مختلف بسیار به آن پرداخته شده است لذا با توجه به اهمیت این موضوع ( عدالت و دادرسی ) پرداختن به آن در آثار ادبی- تاریخی جهت استفاده هر چه بهتر از فهم و درک آن و ترویج معنی و مصداق واقعی آن بسیار ضروری و لازم به نظر می‌رسد این موضوع در دو اثر مورد نظر ما به روش‌های مختلف به کار گرفته شده است در جایی به طور مستقیم به آن اشاره شده است و بانیان آن‌را تمجید و تکریم کرده‌اند و در جایی در لا‌به‌لای شرح وقایع به آن پرداخته شده است که از مطالعه بخشی از یک واقع یا تمام آن دریافت می‌شود لذا ما بر اساس این رویکرد نویسندگان مورد نظر به بررسی این مفهوم والا و آسمانی پرداخته تا کمکی به تبیین این موضوع و نشان دادن مصداق‌های واقعی آن کرده باشیم؛ امید است از عهده آن به خوبی بر آمده باشیم. لذا با توجه به گستردگی مفهوم و مصداق این موضوع و اشارات پنهانی نویسندگان مورد نظرمان از خوانندگان توقع می‌رود با دقت بیشتری به بخش‌هایی که دقت لازم را نیاز دارد توجه خود را هدیه دهند تا سوء تفاهمی ایجاد نشود. ( انجام پایان نامه ادبیات )
ما در این تحقیق ابتدا به بررسی مفهوم کلی و حقیقی عدالت و دادرسی و اشاره های موجود به آن در متون دینی و الهی و ادبی و در فصلی به پیشینه پرداختن به این موضوع در متون کلاسیک عهد قدیم و میانه و تا حدی نزدیک به معاصر و ادبیات کهن پارسی می‌پردازیم و مطلب مورد نظر ما بیشتر در دو اثر ذکر شد از دو نویسنده توانای گرانقدر نامبرده می‌باشد تا سؤالات موجود در ذهن خود و خوانندگان گرامی را پاسخی در خور داده و فرضیات موجود را به اثبات برسانیم. لذا فصل اول که براساس تمام تحقیقات اینچنینی فصل کلیات است و فصل دوم مفهوم عدالت و دادرسی و اشاره‌های متون دینی و الهی به این مفهوم والا و مقدس و در بخشی دیگر از همین فصل به عدالت در متون قدیمِ زبان شیرین پارسی و قبل و بعد از اسلام و در بخشی دیگر از همین فصل به این موضوع در ادبیات می‌پردازیم. ( انجام پایان نامه ادبیات فارسی )
در فصل سوم که یکی از فصول اصلی مورد نظر ما است به بررسی زندگی ابوالفضل بیهقی و معرفی اثر او و بررسی عدالت و دادرسی در اثر مورد نظر می‌پردازیم.
در فصل چهارم به بررسی زندگی خواجه نظام الملک و آثار او و اثر مورد نظرمان و همچنین بررسی عدالت و دادرسی در اثر مورد نظر یعنی سیاستنامه می‌پردازیم.
در فصل پنجم به مقایسه موضوع خود در دو اثر از دو نویسنده مورد نظر و به بیان شباهت‌های موجود در پرداختن به عدالت و دادرسی و تفاوت‌های موجود در پردازش موضوع مورد نظر در آثار ذکر شده می‌پردازیم تا پس از ذکر خلاصه تحقیق به نتیجه‌ای ادبی و علمی مورد قبول اساتید برسیم و پیشنهاداتی جهت ادامه دادن این روش با ادله مفید بودن به محققین بعدی ارائه گردد که «مَن کانَ فی طَلَبِ العِلمِ کانَتِ الجَنَّةُ فی طَلَبهِ» هر که در جستجوى دانش باشد، بهشت در جستجوى او برآید (الهندی؛ ۲۰۰۸: ۲۸۸۴به نقل از: ری شهری؛۱۳۹۱: ۳۹۸). ضمناً در پایان فهرست اعلام بصورت الفبائی جهت استفاده محققین آورده شده است…
از طریق لینک زیر میتوانید، به صورت رایگان نسخه کامل این پایان نامه را دریافت کنید:
پایان نامه عدالت و دادرسی در تاریخ بیهقی و سیاستنامه
- ۹۷/۱۱/۰۳
انجام پروپوزال