در نگارش پایان نامه تنها ارزیابی اطلاعات دانشجو و توانایی انجام پروژه هدف نیست. بلکه توانایی نگارش یک پایان نامه بر اساس اصول و قواعد نگارشی نیز از اهداف انجام پایان نامه است. یک دانشجوی دوره دکتری یا کارشناسی ارشد باید با فرمت نگارشی انواع گزارشات، مقالات و پایان نامه آشنایی داشته باشد. نکات زیادی برای ویرایش پایان نامه و نحوه نوشتن آن وجود دارد. در این مقاله به چگونگی استفاده از علائم نشانه گذاری و تدوین و ویرایش پایان نامه خواهیم پرداخت.
استفاده درست از علائم نگارشی در ویرایش پایان نامه
در مقالات و مطالب علمی استفاده درست از علائم نگارشی بسیار مهم است. اینکه یک دانشجو بتواند به درستی از علائم نگارشی استفاده کند یکی از ساده‌ترین و در عین حال مهم ترین بخش های ویرایش پایان نامه است. در ادامه کاربرد برخی از علائم نگارشی را توضیح خواهیم داد.
ویرگول
ویرگول برای ایجاد مکث در بین جملات کاربرد بسیاری دارد. در بین کلماتی که ممکن است خواننده آنها را به هم اضافه کرده و بخواند. بین گروه کلماتی که به دنبال هم می‌آیند و به هم مربوط هستند. البته بین دو کلمه آخر از (و) استفاده می‌شود. همچنین برای جدا کردن ارقام، آدرس و جملات وابسته به هم نیز استفاده می‌شود.
نقطه ویرگول
از نقطه ویرگول بین جملات وابسته به هم که مستقل به نظر می‌آیند استفاده می‌شود. همچنین قبل از عبارات توضیحی مانند اما، مثلا و … اگر به جمله قبل مربوط شوند استفاده می‌شود. یک کاربرد دیگر نقطه ویرگول زمانی است که از ویرگول‌های متعدد در جمله استفاده شده است، نقطه ویرگول برای جدا کردن آن قسمت ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نقطه
در پایان جمله، پس از ذکر منابع، برای مشخص کردن حروف اختصاری و در پایان توضیحات پاورقی ها، عکس ها و نمودارها از نقطه استفاده می‌شود.
دو نقطه
برای توضیح برخی عبارات و کلمات در متن استفاده می‌شود و جمله بعد از عبارت دو نقطه در واقع توضیح جمله قبل است. قبل از نقل قولها نیز از دو نقطه استفاده می‌شود. برای جدا کردن ارقام به صورت ۲۳:۱۲
علامت سوال
علامت سوال در پایان جملات پرسشی قرار می‌گیرد. عباراتی هم که به جای جمله پرسشی استفاده می‌شوند همراه با علامت سوال می‌آیند. زمانی هم که جملات همراه با تردید باشند از علامت سوال استفاده می‌شود. اگر چند جمله پرسشی پشت هم بیایند برای هر جمله باید از علامت سوال استفاده کرد.
اگر در یک جمله خبری جمله پرسشی استفاده شود. جمله پرسشی را باید داخل گیومه قرار داد.
گیومه
از گیومه برای نقل قول و آوردن عین جمله نویسنده استفاده می‌شود. برای تأکید و پر رنگ کردن یک عبارت نیز استفاده می‌شود. برای نوشتن نام افراد، عنوان کتاب ها و مقالات و … اگر به صورت ایرانیک نوشته نشوند از گیومه استفاده می‌شود.
پرانتز
برای توضیحات اضافی و تکمیل کننده در متن از پرانتز استفاده می‌شود. معنای لغت ها، تارخ ها، مثالها و ارجاعات در متن را باید همراه پرانتز به کار ببرید.
پس از نوشتن پایان نامه و اتمام آن نیز باید پایان نامه خود را از لحاظ علائم نگارشی بررسی کرده و آن را ویرایش کنید.
تدوین پایان نامه
تدوین پایان نامه نیز قواعد خاص خود را دارد که این قواعد با توجه به دوره تحصیلی و دانشگاه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. ما سعی کرده‌ایم در این مقاله به صورت کلی به نکات و روش‌های مهم در تدوین پایان نامه اشاره کنیم.
صفحات بدون شماره
برخی صفحات که در ابتدا یا انتهای پایان نامه می‌آیند بدون شماره صفحه هستند. این صفحات شامل:
- نام و یاد خدا در صفحه اول
- صفحه عنوان در صفحه دوم مطابق با عنوان انتخاب شده و فرمت دانشگاه
- صفحه تقدیم در صورت وجود
- صفحه تشکر و قدر دانی
- صفحه چکیده همراه با حداکثر ۵ کلید واژه
- واژه نامه در انتهای پایان نامه
- ضمائم در انتهای پایان نامه
صفحات شماره گذاری شده با حروف ابجد
برخی صفحات نیز بعد از صفحه های بدون شماره با حروف ابجد شماره گذاری می‌شوند.
- فهرست مطالب پایان نامه
- فهرست علامت‌ها و نشانه‌ها
- فهرست جداول، عکسها و نمودارها
پس از این فهرست‌ها از صفحه مقدمه شماره گذاری عددی شروع می‌شود.
نوشتن چکیده پایان نامه
در چکیده شما باید یک خلاصه کلی از هدف خود از انجام پایان نامه، روش های استفاده شده و نتیجه گیری خود بنویسید. در انتها نیز باید واژگان کلیدی خود را در حدود چهار یا پنج کلمه بیاورید.
فهرست‌ها
پس از درست کردن صفحات ابتدایی و نوشتن چکیده باید به سراغ تنظیم فهرست پایان نامه بروید. فهرست‌ها به ترتیب فهرست مطالب، فهرست علائم و نشانه‌ها، فهرست جداول، فهرست اشکال و … هستند.
فصل اول: مقدمه
در فصل اول که همان مقدمه است میتوانید مروری بر تحقیقات انجام شده و روش‌های انجام پایان نامه و اهداف و نتایج پایان نامه داشته باشید. این فصل نباید بیش از ۱۵ صفحه و کمتر از ۱۰ صفحه باشد.
فصل دوم: روش های انجام یا پیاده سازی
در این فصل شما باید روش‌های انجام موضوع پایان نامه خود را بیان کنید. تمامی روش‌های موجود، روش انتخابی شما، شرح انجام به طریق روش انتخابی و تجهیزات مورد نیاز همگی باید در این فصل ذکر شوند.
فصل سوم: کاربردها و چالش ها
در فصل سوم بهتر است کاربردهای موضوع پایان نامه خود یا چالش های پیش رو در انجام و پیاده سازی پایان نامه بنویسید.
سایر فصل ها: با توجه به موضوع پایان نامه میتوانید فصل های دیگری نیز تدوین کنید.
فصل نتیجه گیری:
در انتها نیز باید نتایج پژوهش خود را بنویسید و یک نتیجه گیری کامل از موضوع پایان نامه خود داشته باشید. تمامی نتایج به دست آمده از طریق روش انتخابی خود و مقایسه آن با نتایج سایر روش‌ها باید در این فصل آورده شود.
فهرست منابع
در فهرست منابع باید تمامی منابعی که از آنها استفاده کردید را لیست کنید. ارجاعات لازم، کتاب‌ها، مقالات، سایت‌ها همگی در این قسمت باید معرفی شوند. اگر علاقه دارید درباره‌ی روش فهرست منابع نویسی بیشتر بدانید میتوانید مقاله آموزش فهرست منابع نویسی از سایت فری تز را بخوانید.
پیوست‌ها
در قسمت پیوست‌ها مطالب لازم و اضافی را که نمی‌توان در متن آورد بیاوردید. اگر پایان نامه چندین پیوست داشته باشد با حروف الفبا آنها را از یکدیگر جدا کنید.
واژه نامه
واژه نامه را میتوانید به صورت الفبایی، انگلیسی به فارسی یا فارسی به انگلیسی در انتهای پایان نامه بیاورید.
امیدواریم این مقاله به شما در تدوین و ویرایش پایان نامه کمک کرده باشد. خوشحال می‌شویم سایر مقالات آموزشی سایت فری تز را نیز مطالعه کنید.
انجام پروپوزال